De onderwijssector wordt geraakt door de handhaving op schijnzelfstandigheid. Terecht? We zetten de feiten op een rij en laten zien welke mogelijkheden er nog zijn voor flexibele inhuur.

Handhaving schijnzelfstandigheid: wat betekent dit voor scholen?

Sinds 1 januari 2025 controleert de Belastingdienst weer actief op schijnzelfstandigheid. Na bijna 9 jaar stilte komt er nu een einde aan het handhavingsmoratorium dat sinds 2016 gold. Scholen kunnen bij verkeerde zzp-constructies naheffingen en boetes krijgen, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2025 (Rijksoverheid, september 2024).

Maar er is ook goed nieuws. Het jaar 2025 geldt als overgangsjaar met een 'zachte landing'. Scholen die aantoonbaar stappen zetten tegen schijnzelfstandigheid krijgen geen vergrijpboetes opgelegd (PO-Raad, 2024). Je hebt dus tijd om zaken op orde te brengen tot 2026, dan worden er boetes opgelegd. 

Waarom scholen in paniek raken

De cijfers spreken boekdelen. Bij Lucas Onderwijs werkten tot voor kort tientallen zzp'ers op 120 schoollocaties. Nu? De meesten zijn weg. Secondment bureau Maandag meldt dat ze 179 van de 276 freelance onderwijsprofessionals in vaste dienst hebben genomen (AOb, juni 2025).

"We hebben ze verloren," vertelt directeur Van Vliet van Lucas Onderwijs. "Er is een groep die zegt: ik heb bewust gekozen voor het zzp-schap." Deze professionals verlaten nu het onderwijs omdat scholen geen risico meer durven te nemen.

Oplossingen die wél werken

1. ZZP Beheer platform

Een ZZP Beheer platform die kan helpen bij het beheren van jouw zzp-netwerk op een compliant en efficiënte manier. Lance Free biedt een ZZP Beheer platform aan. Dit platform kan organisaties helpen om compliant te werken met zzp'ers door:

  • Automatische controle op schijnzelfstandigheid criteria
  • Transparante contractadministratie
  • Monitoring van werkrelaties om risico's te minimaliseren
  • Directe matching tussen scholen en gekwalificeerde onderwijsprofessionals

Het grote voordeel van Lance Free is dat scholen grip houden op hun flexibele schil zonder de risico's van schijnzelfstandigheid. Het platform zorgt ervoor dat alle werkrelaties voldoen aan de wettelijke eisen.

2. Regionale flexpools

Lance Free faciliteert ook regionale flexpools waarbij meerdere scholen samenwerken. Onderwijsprofessionals kunnen worden gedeeld tussen verschillende locaties, wat flexibiliteit biedt zonder risico op schijnzelfstandigheid. In de zorgsector werken al steeds meer organisaties succesvol met flexpools, door de hoge werkdruk is dit een must geworden om toch de zorg te kunnen blijven bieden.

Via Lance Free kunnen scholen:

  • Samen een pool van gekwalificeerde professionals opbouwen
  • Kosten delen en efficiënter werken
  • Risico's spreiden over meerdere organisaties
  • Continuïteit waarborgen bij ziekte of uitval

3. Hybride constructies

Daarnaast kun je ook kiezen voor detachering. Professionals werken dan in loondienst bij een detacheringsbureau maar kunnen flexibel worden ingezet op verschillende scholen. Dit biedt zekerheid voor beide partijen.

Praktische checklist voor scholen

Stap 1: Inventariseer je huidige situatie

Breng alle zzp'ers in kaart, ook degenen via intermediairs. Let op: een tussenpersoon biedt geen garantie tegen schijnzelfstandigheid.

Stap 2: Toets aan de criteria

Gebruik de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie van de Belastingdienst. Check deze punten:

Voor echte zelfstandigheid:

  • Werkt de zzp'er voor meerdere opdrachtgevers?
  • Kan de zzp'er een vervanger sturen?
  • Bepaalt de zzp'er zelf wanneer en hoe het werk wordt uitgevoerd?
  • Heeft de zzp'er eigen ondernemersrisico's?


Stap 3: Kies de juiste oplossing

  • Kernfuncties: Kies voor loondienst of detachering
  • Tijdelijke vervanging: Gebruik flexpools of platforms zoals Lance Free
  • Specialistische opdrachten: Zzp-constructie kan vaak wel

Veelgestelde vragen over zzp'ers in het onderwijs

Kan ik vanaf 2025 nog zzp'ers inhuren?

Ja, maar alleen voor werkzaamheden waarbij geen sprake is van een gezagsverhouding. Denk aan specialistische lessen buiten het curriculum of kortdurende projecten.

Wat zijn de risico's als het misgaat?

De Belastingdienst kan naheffingen opleggen voor loonbelasting en sociale premies, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2025. In 2025 worden geen vergrijpboetes opgelegd als je aantoonbaar werkt aan verbetering. Vanaf 2026 worden er boetes opgelegd, mocht je als organisatie niet hebben gekeken naar de zzp-constructies. 

Hoe voorkom ik als opdrachtgever schijnzelfstandigheid?

Zorg dat je als opdrachtgever alles rondom de zzp inzetbaarheid administratief op orde hebt. De zzp’er zelf moet zorgen dat hij voor meerdere opdrachtgevers werkt, eigen ondernemersrisico draagt en vrijheid heeft in de uitvoering van het werk. Deze verantwoordelijkheid ligt bij allebei de partijen.

Geen paniek, wel actie

Zzp'ers compleet weren uit het onderwijs is onnodig en onverstandig. Met 1,25 miljoen zzp'ers in Nederland en een groeiend lerarentekort kan het onderwijs niet zonder flexibele oplossingen.

Ja, de regels zijn er. Ja, je moet voorzichtiger zijn. Maar met de juiste kennis en aanpak blijven er mogelijkheden. Gebruik 2025 als overgangsjaar om je inhuurbeleid te professionaliseren. Werk samen met andere scholen via platforms zoals Lance Free, onderzoek alternatieven en blijf vooral in gesprek met de professionals die je nodig hebt.

Laatste update: augustus 2025. Dit artikel is gebaseerd op de meest recente informatie van de Belastingdienst, PO-Raad, VO-raad en diverse onderwijsorganisaties. Bij twijfel over jouw specifieke situatie, raadpleeg altijd een juridisch adviseur.

‍